(Bas)klarinet

Als Klassiek en als Jazzinstrument heeft de Basklarinet,zich ontwikkeld vnl. in de 20e eeuw. Al vroeg was men gefascineerd door de klarinet doordat je uit een relatief korte buis zo’n lage klank kunt halen en het duurde na veel experimenten vrij lang eer dat men de uiteindelijke vorm van de Basklarinet gevonden had.
Het was uiteindelijk Adolf Sax die tot het ontwerp kwam welke we heden ten dagen kennen; vandaar dat de vorm op die van de saxofoon lijkt.
Sommige mensen die het instrument niet zo goed kennen hebben het dan wel eens over een houten saxofoon.
De eerste componist die de Basklarinet in het Symfonieorkest ging gebruiken was Gustav Mahler in zijn Symphonie nr. 5 en dat was in 1904.
Daarna was er een lange tijd dat het een instrument weinig erkenning kreeg en het slechts een soort aanhangsel van de klarinettist wat logisch was want er was geen repertoire voor.
Tot in het begin van de 70-er jaren onze eigen Nederlandse Harry Sparnaay die diep onder de indruk was was de prachtige klank zich ermee bemoeide.
Harry probeerde als 16 jarige met een tenor saxofoon op het conservatorium te komen maar dat was in de klassieke wereld van die tijd (60er jaren) nog geen echt instrument dus werd er geen les in gegeven, maar bij zijn auditie was één commissielid, nl. Ru Otto die wel iets in hem zag en wilde hem graag als leerling hebben, maar dan op klarinet.
Harry ging braaf klarinet spelen maar tegen zin, tot Ru Otto uiteindelijk met een Basklarinet op de proppen kwam en “ja” toen was hij helemaal verkocht.
Tijdens zijn militaire dienstplichttijd waarin hij nogal wat vrije tijd had begon hij met orkestpartijen uit partituren begon over te schrijven, te verzamelen en te studeren want hij zou zich gaan specialiseren. Als solo-instrument kende men de basklarinet nog niet, maar in die tijd was het de Tsjechische basklarinettist Josef Horák die de Fagot Sonate van Hindemith op Basklarinet speelde.
Harry Sparnaay studeerde en experimenteerde, berekende grepen en kwam uiteindelijk tot een bereik van maar liefst vijf octaven, ontwikkelde de techniek van Slap tongue, Dubbeltonen, Flutter tongue, Multiphones, (meerdere tonen tegelijkertijd) Glissando enz. enz. en het werd meer een levenshouding zoals hij er mee bezig was. Ook was hij nauw betrokken bij de ontwikkeling en het verbeteren van het instrument.
Kortom veel voer voor de toen in opkomst zijnde eigentijdse componisten die hij aanschreef en kennis liet maken met de mogelijkheden die hij op de basklarinet had ontwikkeld; Componisten zoals Xenakis, Yi, Sh-Hyun, Theo Loevendie, Karlheins Stockhausen, Enrique Raxach en heel veel meer die allemaal gingen schrijven voor Harry Sparnaay.
Ondertekende speelde ook in zijn basklarinetcollectief dat bestond uit zes Basklarinetten en drie Contrabasklarinetten.
Ook veel van zijn leerlingen zijn wereldwijd goed terecht gekomen zoals hier ten lande o.a. Fie Schouten, Marij van Gorkum, Henri Bok, Maarten Ornstein, en anderen.
Als Basklarinettist in de Jazz hebben we in Nederland niemand minder dan Joris Roelofs en natuurlijk al vanuit de zestiger jaren de legendarische Eric Dolphy en zo zijn er nog meer. Ook op bijvoorbeeld het North Sea jazz festival kom je de basklarinet steeds meer tegen.